Kangal Köpeği ile kurt hikayesi

Anadolu'nun özellikle soğuk ve yüksek yerlerinden tüm ülkeye yayılmış bir efsanedir, Kangal Köpeği ile kurt arasındaki mücadele. Birisi çobanların ve sürünün can dostu, diğeriyse çobanın korkulu rüyası, sürünün ve Kangal Köpeği'nin düşmanı olarak biliniyor. Peki iki hayvan ırkı gerçekten de birbirine düşman olabilir mi? Kangal Köpeği ve kurt hangi durumlarda karşı karşıya gelir, hangisi kazanır? İşte işin popüler kültürle harmanlanmış efsane kısmı bu sorulardan itibaren başlıyor. Gelin hayal ederek aydınlatalım bu konuyu.

Dağlarda, kırlarda gezen bir kurduz şimdi. Anadolu'nun soğuk gecelerinde mağaralarında uyuyan, aç geçirilen günlerin sonunda ise geniş arazilerde dikkatle gezinen bir sürüdeyiz. Müthiş bir ekip çalışmasıyla avlanır, temel hayat gayemiz olan hayatta kalma amacıyla hiçbir ziyafet fırsatını kaçırmayız. Bir tavşanın peşinde koşmak mı, yoksa 250 koyunluk bir sürüyü çevreleyip karnımızı tıka basa doyurmak mı? Hangisini seçerdiniz? Elbette 250 yürüyen et torbasının peşinden gitmeliyiz. Ama karşımızda bu sürünün etrafında hiç durmadan gezen birileri var. Sahi, kim bunlar?

Şimdi de Kangal'da bir köyde, akşamüstü kapının önünde uyuyan bir köpeğiz. Islık ve koyun sesleri bizi uyandırıyor, heyecanlanıyoruz. Görev bizi bekliyor. Hava kararırken, sürümüzle birlikte geniş arazilerde ilerliyoruz. Birimiz sürünün dağılan ucunu toparlıyor, birimiz arkada kalanları sürüye yetişmeye zorluyor, birimiz sürünün arasında ilerliyor. Biz ise bir Kangal Köpeği'nin bedeninde, bembeyaz sürümüzün ilerleyişini çevrenin en yüksek kayasının üzerinden takip ediyoruz. Bir diğer yandan da etrafı gözlüyor, burnumuzu ve kulağımızı pür dikkat kullanıyoruz. Zifiri karanlıkta, uzaklardan bir koku geliyor. Yabancı bir koku, belli belirsiz çıtırtılar bizi ayağa dikiyor. Gözlerimizi diktiğimiz yerden karartıların bizi takip ettiğini farkediyoruz.

Kangal Köpeği ile kurdun mücadelesi, işte burada, insanoğlunun köpeği ve besi hayvanlarını evcilleştirmesiyle başlar. Böyle bir şey hiç olmamış olsaydı da muhtemelen besin zincirinde çakışacak bu iki ırk, yine mücadele içinde olacaklardı. Ancak bu mücadele söylencelerle yayılan şekilde, birbirlerini gördükleri yerde ölümcül dövüşlere dönüşen bir mücadele değil. Bu mücadeleyi soğuk savaş dönemindeki devletler arası mücadeleye benzetebiliriz. Sıcak temas istemezler, çünkü bilirler ki karşı taraf çok tehlikelidir. Yaralarını saramayacağı mücadelelere girmenin ise iki sebebi vardır: birisi açlık, diğeri görev...

Sürünün başındaki çoban olalım bir süreliğine. Koyunlar yolculuğun yorgunluğu ve doymuşluk hissiyle uyumaya başlamışlar. Sürü durmuş biz durmuşuz, çay kaynıyor. Çayın közüne eğilip sigaramızı yakmaya çalışırken köpeklerimizin hareketlendiğini seziyoruz. Kayaların üstündeki can dostumuz, bir noktaya kilitlenmiş, hırıltılar çıkarıyor. Diğerleri bu sesi duyar duymaz o bölgeye bakıyor ve havlamalar başlıyor. Köpeklerimiz bir şey gördüler. Bizim ne olduğun şüphemiz var mı? Soğuğun memleketinde, sürüsünün başında tecrübeli bir çobansanız bu hareketlenmenin ne demek olduğunu hemen anlarsınız.

Sürüdeki bir koyunun bedenine giriyoruz bu kez. Tam karnımız doymuş, sürü durmuş ve uykumuz gelmişken köpeklerin havlamasıyla irkiliyoruz. Havlamalar şiddetleniyor ve içlerinden birisi karanlığa doğru koşmaya başlıyor. Çoban elinde feneriyle koşarak geliyor ve köpeğin koştuğu yere ışığını tutuyor. Evet, korkulu rüyamız tam da karşımızda duruyor. İkişer tane parıldayan göz, çobanın ışığı tuttuğu her yerde beliriyor. Çaresiz, neler olacağını bekliyoruz. Köpekler bir o yana bir bu yana koşarken sürüde de bir tedirginlik başlıyor.

Bu noktadan sonra kimin kazanacağına şartlar karar verir. Ancak iki ezeli rakibin mutlaka sonunda kaybedeceği bir durum var: kavga. Bir kurt veya kurt sürüsü, karşısında neredeyse kendisi kadar boyutlarda ve yüksek sesler çıkarıp hırçın tavırlar gösteren köpeklerle dövüşmek istemez. Hiçbir köpek de, kendisinden biraz veya çok fazla büyük olan kurtlarla teke tek savaşmak istemez. İşte burada şartlar devreye giriyor. Kurt sürüsü çok aç kalmışsa kavga kaçınılmazdır. Köpek ekibinin alfası çok agresifse kavga kaçınılmazdır. Kurtlar sürüye gereğinden fazla yaklaşırsa kavga kaçınılmazdır.

Şartlar kurt ile Kangal Köpeği'ni karşı karşıya getirdiğinde her ikisi de sorunu kavga etmeden çözmenin yolunu ararlar. Ancak kavga kaçınılmaz olduğunda, devreye güç, yorgunluk, açlık, sayı gibi pek çok faktör girer. Zinde bir kurt ile zinde bir Kangal Köpeği'nin kavgasından Kangal Köpeği'nin sağ çıkma olasılığı çok düşüktür. Ancak ikisi de son derece zeki hayvanlardır ve kaybedecekleri bir kavgaya kolay kolay girmezler. Zayıf, güçsüz bir kurt ile güçlü bir köpeğin kavgasıyla, kalabalık bir kurt sürüsünün yorgun köpeklerle giriştiği mücadele aynı kefede değerlendirilemez.

Aslında sandığımız gibi düşman değildir Kangal Köpeği ile kurt. Yalnızca birinin hayatta kalma arayışıyla diğerinin sorumluluk alanı birbiriyle çakışır. Anadolu bozkırlarının, dağlarının, soğuk gecelerinin sessizliğinde bu iki uzak akraba; birbirlerinden uzak durmaya gayret gösterirler. Kim kazanır, kim kaybeder? Bunu kimse bilemez. Anadolu'nun yok olmaya yüz tutmuş, endüstriyelleşmenin bozgununa uğramış bu mücadelesi efsanelerde ve köylerde var olmaya devam edecek. Kurt karnını doyurmak için arayışa çıkarken Kangal Köpeği sürüsünü canı pahasına koruyacak, çoban çayını içemeden etrafta koşuşurken koyunlar tedirgin gözlerle olan biteni izleyecek. Anadolu'nun kuru ayazı ise bu mücadeleye ev sahipliği yapmayı sürdürecek.