Arboretum Nedir? Hadi İpucu Arboretum Hakkında Bilgiler

Kazandıran Hadi Bilgi Yarışması devam ediyor. Biz de Merak Konuları sayfası olarak, bu bilgi yarışmasını konseptimize uygun bulduğumuz için yarışmacılara Hadi ipucu konusunda bilgiler sunuyoruz. Bu akşam ipucu arboretum olacak. Bu yazımızda arboretum nedir sorusuna yanıt bulup, bu konu hakkında bilgileri derliyoruz. Sayfamızı takip ederek ipuçları hakkında merak konusu olmuş geniş bilgilere ilk siz ulaşabilirsiniz.

Bu akşamın Hadi ipucu şu şekilde açıklandı: “Hadi bu akşam 20:30’da. Doğayı hepimiz seviyoruzdur. En azından doğanın verdiği huzura hem fikirizdir Arboretumu duymuş muydunuz?”

Arboretum nedir?

Arboretum sözcüğü, ağaç (arbor) ve botanik bir koleksiyonu (etum) kelimelerinden türemiştir. Bu yerlede dünyanın dört bir yanından gelen örnekler bir araya getirilir. Genellikle endemik (sadece belli bir bölgede yetişen) ağaçlara sahiptir. Buraya çalı, çiçek gibi diğer bitkiler de dahil edilebilir, ancak temel olarak ağaçlar üzerine şekillenir.

Arboretum, botanik bahçelerinden farklı olarak bilimsel araştırmalar ve gözlem yapmak amacıyla oluşturulur. Belli koşullar altında, ortak ve farklı özellikleri olan ağaçlar ve bazı odunsu bitkiler özenle toplanır. Bu şekilde belirlenen değişkenler altında gerekli bilimsel araştırmalar uygulanır. Ancak bu yerler, ayrıca birer botanik bahçe sayılabilir.

Bu bahçeler yenilebilir, kokulu, endemik, etnobotanik, kozalaklı gibi farklı özelliklere sahip ağaç grupları esas alınarak tasarlanır. Ayrıca çocuklar için ayrı konseptler de uygulanabilir.

Botanik Bahçesi olarak Arboretum

Bir arboretum, yukarıda belirttiğimiz gibi bilimsel çalışma için bir araya gelen odunsu bitkilerin canlı koleksiyonlarını içeren bir botanik bahçesidir. Ayrıca doğayı korumak, gürültüden uzak bir ortam yaratmak, bitkiler ve ağaçlık alanlar hakkında merak uyandırmak ve bilgi birikimine katkıda bulunmak gibi nedenlerle buralar kurulabilir.

Türkiye’deki Arboretumlar

Ülkemizdeki en önemli örneği, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi tarafından 1961 yılında kurulan Atatürk Arboretumu’dur. Burası bir açık hava müzesi, bazı endemik bitki türleri, nesli tükenmekte olan ağaç türleri ve ülkemizde bulunmayan farklı iklimlere ait bitki ve ağaçlardan oluşur. Ayrıca Eskişehir’de, Anadolu Üniversitesine ait bir arboretum da bulunmaktadır.

Büyük Kanyon Hakkında İlginç Bilgiler

Amerika Birleşik Devletlerindeki en popüler ve en çok ziyaret edilen yerlerden biri olmasına rağmen, Büyük Kanyon Ulusal Parkı hala bazı bilinmeyen özellikler taşıyor. Muhtemelen daha önce duymadığınız, Büyük Kanyon hakkında ilginç bilgileri yazımızda bir araya getirdik.

Kaç Yaşında Olduğunu Biliyor Muyuz?

Colorado Nehri'nin Büyük Kanyon'u yaklaşık 6 milyon yıl önce aşındırmaya başladığı uzun zamandır biliniyordu. Ancak 2012 yılında yapılan bilimsel çalışmada ilginç bir bilgi elde edildi. Bu araştırmada aşınma sürecinin 70 milyon yıl öncesinden başlamış olabileceği ortaya çıktı. Büyük Kanyon, bugün bildiğimiz kadarıyla 70 milyon yıl önce küçük kanyonlar olarak belirmeye başladı. Ancak kanyonun bugünkü hali çok yakın zaman önceye kadar şekillenmeye başlamamıştı.

Büyük Kanyon Kendi Mevsimini Yarattı

Büyük Kanyon hakkında bilgiler arasında bu da oldukça ilginçtir. Kanyonun dikey yükseltilerindeki ani değişimler sıcaklık ve yağış üzerinde çok büyük bir etkiye sahiptir. Bu nedenle hava durumu Büyük Kanyon'un farklı noktalarında büyük ölçüde değişiklik gösterir. Bölgedeki en soğuk havanın bulunduğu yer North Rim'deki Bright Angel Ranger İstasyonu'dur. En sıcak ve kurak nokta ise Phantom Çiftliği’ne 12 kilometre uzaklıktaki yerlerdir.

Dünyanın En Derin Kanyonu Değil

Bilinenin aksine Büyük Kanyon, dünyanın en derin kanyonu değildir. Tibet'teki Yarlung Tsangpo Kanyonu, ABD’deki Büyük Kanyon'un en derin noktasından 3 kilometre daha derine ulaşır. Büyük Kanyon yüzeyden 1,85 kilometre, Yarlung Tsangpo Kanyonu ise 3,53 kilometre kadar derine inen yerlere sahiptir.

Büyük Kanyon’da Dinozor Kemikleri Yoktur

Söylentiler burada yanlış çıkmaktadır. İddialara göre Büyük Kanyon dinozor kemikleri aramak için mükemmel bir yerdir. Ancak bugüne kadar burada hiç dinozor kemiği bulunmadı. Kanyon duvarlarını oluşturan kayalar, dinozorların yaşadığı çağlardan 1 milyar yıl kadar daha eskiye dayanır. Ama kanyonun son hali, dinozorlar varken hala tam oluşmamıştı.

Birçok Fosil Vardır

Dinozorlar Büyük Kanyon'u görememiş olsa da, başka birçok canlı bu bölgeye uğramıştır. Bunu da kanyonda bulunan fosillerden anlıyoruz. Yaklaşık 1.2 milyar yıl öncesine ait antik deniz canlısı fosilleri, yaklaşık 10,000 yıl öncesine kadar kanyondaki mağaralarda yaşayan yeni karar memelileri gibi birçok canlının fosilleri burada bulunmuştur.

Balıklar Nadir Yaşar

Son zamanlarda yapılan taşkın kontrol önlemleri inşa edilmeden önce, Colorado Nehri kanyondaki balıklar için oldukça zor bir yaşam alanına neden oluyordu. Ağır silt, yaşanan taşkınlar ve yazın aşırı sıcak ile kışın dondurucu soğuğa ulaşacak kadar değişken sıcaklıklar bunun nedenidir. Tüm bu nedenlerle Büyük Kanyon’da sadece 8 balık türü yaşar. Bunlardan 6 tür ise endemiktir.

Büyük Kanyon’daki Kasaba

Büyük Kanyon hakkında bilgiler verilirken genel olarak buradaki insan yaşantısından söz edilmez. Ancak kanyonun bilinmeyen yönlerinden biri, içinde bir kasaba barındırmasıdır. Supai Köyü, Büyük Kanyon'un tabanında yer almaktadır. Karayoluyla erişim olmayan ve sadece 208 nüfusu olan köy, ABD’nin 48 eyaleti ile iletişimi en az olan topluluktur. Burada postalar hala katırlar tarafından taşınır.

950 Milyon Yıllık Kayalar

Büyük Kanyon’da, 250 milyon yıllık kaya tabakaları ile 1,2 milyar yıllık kayalar sırt sırta dayanmıştır. Bu özelliği ile kanyon, büyük uyumsuzluk olarak bilinen dünya çapında jeolojik bir fenomen olarak göze çarpıyor. Yüz milyonlarca yıl boyunca bu kayaların içinde yaşananlar gizemini koruyor.

Büyük Kanyon hakkında tüm gerçekleri bildiğimizi hala düşünemeyiz. Arizona eyaletindeki bu görkemli doğal yapı hala sürprizlerle doludur. Kanyonun eşi benzeri olmayan dokusunu hissetmek için Büyük Kanyon Ulusal Parkı'nı her yıl milyonlarca şanslı insan ziyaret ediyor.

Etna Yanardağı Hakkında İlginç Bilgiler

Daha önce Dünyanın En Aktif Yanardağları listemiz ile karşınıza çıkmıştık. Büyük ilgi çeken bu listemizin içerisinde, dünya çapında en çok ilgi çeken aktif volkan, Etna Yanardağı olarak görünüyor. Bu nedenle Etna Yanardağı hakkında ilginç bilgiler konulu bir derleme yaptık. Umarız beğenirsiniz.

Etna nerededir? Etna Dağı, Akdeniz’in en büyük adası olan, İtalya’ya bağlı Sicilya Adası’nda bulunuyor. Avrupa'nın en yüksek yanardağı olan “Mount Etna”, aynı zamanda dünyanın en aktif volkanları arasında yer alıyor. 10,810 metre yüksekliğindeki volkanın aktifliğinin 3500 yıl öncesine dayanan bir geçmişi var.

Her Yıl Patlıyor

Elimizdeki verilere göre 2001 yılından bu yana geçen 17 yılda, 1 yıl hariç her yıl patlamaktadır. Sadece 2007 yılını boş geçen Etna Yanardağı, yüksek seviyede bir faaliyet yaşıyor. Ayrıca her yıl boyunca sadece bir değil, birkaç kez meydana gelen küçük patlamalar yaşanıyor.

Etna patlamaları iki şekilde oluyor. Bunlardan ilki zirve kraterinde diğeri ise yan deliklerinde yaşanan patlamalar olarak biliniyor. En yaygın şekli ise zirvedeki 3 kraterinde meydana gelenler oluyor. Kuzeydoğu, Orta Ve Güneydoğu kraterlerinin sık sık patladığı biliniyor. Ancak yandaki deliklerde yaşanan patlamalar, daha ağır sonuçlara neden oluyor.

Etna Dağı’nın çevresi

Etna Dağı, 1,190km²'lik bir alanı kaplar ve çevresi 93 kilometre uzunluğundadır. Bu büyüklüğü ile İtalya’nın en geniş ikinci dağı olan Vezüv Yanardağı'nın iki katı büyüklüğündedir. Volkanın büyüklüğünden dolayı, Sicilya Adası sakinlerinin yaklaşık dörtte biri Etna Dağı eteklerinde yaşar. Bu turistik bölgeye gelen ziyaretçiler, yıl boyunca volkanda kar bulunması nedeniyle tırmanma ya da kayak sporlarını yapar.

Etna İsminin Anlamı

İddialara göre Etna Yanardağı’nın ismi, Yunanca Aitne kelimesinden gelir. Bu kelime “yanıyorum” anlamına gelmektedir. Yunan mitolojisinde, Ouranos'un kızı (Cennet) ve Ge (toprak) Aitna, yanardağın tanrıçasıydı. Buna ek olarak, Zeus'un dağın altına Typhon adlı yüz başlı bir canavarı gömdüğü ve o huzursuz olduğunda volkanik patlama olduğuna inanılmaktadır.

Roma Ateş Tanrısı

Etna Dağı ile ilgili bir başka efsane, Roma'nın ateş tanrısı Vulcan'ın da burada yaşadığını söyler. Dağın sıcak tabanını metal işlemek için kullanan Ateş tanrısı, silah, demir ve zırh üreticisi olarak kabul edilir. Bu efsaneye göre, Vulcan'ın Jüpiter tarafından bir eşle müjdelendikten sonra aşk ve güzellik tanrıçası Venüs'le evlendi. Vulcan, Venüs’ün kendisini Mars ile aldattığını öğrendiğinde Etna Volkanı’nın tabanında bir demirci inşa eder ve patlamalara neden olur.

Sicilya'da adı Mungibeddu

Etna Dağı, farklı yerlerden ve dillerde farklı isimlerle anılır. İtalya’da, “güzel dağ” anlamına gelen Mongibello veya Montebello denilen volkanın adı, bulunduğu ada olan Sicilya’da biraz daha farklıdır. Buradaki yerliler isimde hafif bir değişiklikle, Mungibeddu olarak yanardağı anar.

Bereketli Toprakları

Yıllarca patlamalar yaşanan Etna’nın çevresi, çok verimli topraklara sahip olmuştur. Turunçgiller, üzüm, hemen hemen tüm sebzelere kadar her şeyi yetiştirmek için mükemmel bir zemin oluşturmuştur. Verimli ve zengin arazisi nedeniyle, Sicilya'nın bitkilerinin neredeyse dörtte üçünün yanardağın çevresinde yetiştiğine inanılmaktadır.

Ölümcül Yanardağ Patlaması

1669 yılının Mart ayında Etna Yanardağı, gürültülü şekilde tepesinde gaz üretmeye başladı. Buna rağmen, Sicilya Adası’nda yaşayanlar yanardağın patlak vereceğine işaretleri görmezden geldi. Üç gün boyunca çevreye yayılan zararlı gazları önceden kestiremediler. Bu süreçte dağın yamaçlarında yaşayan 3000 kişi zehirli gazlar nedeniyle boğularak öldü.

Burada durmayan Etna, bu kez erimiş lavlarını dökmeye başladı. Patlamada yayılan küllerin 160 kilometre uzaktan bile görüldüğü bildirildi. Dağın güney yamacında dökülen lavlar, o dönem 20.000 nüfuslu Catania şehrine ilerlemeye başladı.

Şehirlerini korumaya çalışan Catania halkı, lavları şehirden ve komşu kentlerden Paterno'ya doğru saptırmaya çalıştı. Paterno'da yaşayanlar da bu mücadeleye katıldı. Ancak birkaç hafta süren savaşı Etna kazandı ve lavlar Catania’ya yayılmaya başladı. Şehirde kıyameti yaşatan lavlar 17.000 insanın hayatını kaybetmesine neden oldu.

Kaslan Nedir? Aslan Kaplan Birleşimi Hakkında İlginç Bilgiler

Kaslan, elbette kulağa ilginç gelen bir isim. Bu cins bir erkek aslanın ve bir dişi kaplanın melez yavrularıdır ve doğal ortamda bulunmazlar. İngilizce “lion” ve “tiger” kelimelerinin birleşiminden oluşan “liger” terimi ilk kez 1930'larda ortaya çıktı. Aslan kaplan birleşimi için Türkçe’de kaslan terimi kullanılıyor. Yazımızda kaslanlar hakkında ilginç bilgileri bir araya getirdik.

10. Kaslan Nedir? 

Tarihi ve Kökenleri Son yıllarda, “kaslancılar” onu en tuhaf yaratıklardan biri olarak gündeme getirdi. Bu hayvanların kökenlerini tespit etmek için nispeten zordur. Kaslan türü için ilk tasvirler Hindistan'da, İngilizler döneminde başlamış gibi görünüyor. Bu dönemden sonra çeşitli sanatçılar ve zoologlar tarafından birçok resim ve liger tasvirleri ortaya çıktı. 1837'de iki bebek kaslan doğdu ve Kral IV. William ve Kraliçe Victoria'ya verildi.

Daha sonra 1897'de Almanya'nın Hamburg kentinde üç yavru daha doğdu. Bu türden aslan kaplan birleşimi olarak bahseden ilk kişi, 1902'de Animal Life ve Nature of Nature dergisinde yazdıkları AH Bryden oldu. Güney Afrika'daki Bloemfontein Hayvanat Bahçesi ise 1935 yılında bu cinse ev sahipliği yapan ilk yer olarak kayda geçti. Bugün, ligerler dünyanın dört bir yanındaki hayvanat bahçelerinde (çoğunlukla ABD’de) bulunuyor. 

9. Temel Özellikleri

Daha önce de söylediğimiz gibi, kaslanlar erkek aslanların ve dişi kaplanların yavrularıdır. Bugün, bu melez hayvandan yaklaşık 200 adet vardır. Az sayılarından dolayı, bir liger'in tüm özelliklerini büyük bir doğrulukla belirlemek oldukça zordur. Yine de, ortalama bir kaslan; aslan veya kaplana göre çok daha büyük ağırlığa ve uzunluğa sahiptir. Bununla birlikte, obeziteye eğilimlidirler ve tek bir oturmada 100 kilo kadar et yiyebilirler. Bu nedenle, bakıcılar genellikle günde 25 ila 30 poundluk yiyecekle beslemektedir. 

Günümüzde yaşayan çoğu liger, aslanların ve kaplanların bir arada tutulduğu esaret altında meydana gelen kazara çiftleşmenin sonucu olmuştur. Ayrıca karada yaşayan en büyük etçil hayvan ve filden sonra dünyanın en büyük ikinci hayvandır. (Ayılar omnivor olduğu için bu sıralamaya girmez) 

8. Görünüm ve Kişilik 

Aslanlar ve kaplanlar farklı yaşam tarzına ve farklı yaşam alanlarına sahip kedi türleridir. Farklı görünüp farklı davranırlar. Ligerler ise, her iki türden de özellikler barındırır. Büyük, kaslı bir vücuda sahipler ve kürkleri kumlu, koyu sarı bir renge sahiptir. Baş ve vücut yapısı, bir aslanınkine daha çok benzer. Erkek aslanınki kadar büyük ya da etkileyici olmasa da, yeleleri çıkabilir. Ancak kuyrukları bir kaplanınkine benzer. 

Kükremeleri aslana benzese de ondan farklıdır. Bazı durumlarda bir kaplan gibi de ses çıkarabilir. Kaslanlar oldukça sosyal birer hayvanlardır. Mükemmel yüzücülerdir ve kaplanlar gibi su etrafında olmaktan hoşlanırlar. Şaşırtıcı olsa da, ebeveynlerinden daha uysaldırlar. 

 7. Doğadaki Kaslanlar 

Bugüne kadar, vahşi yaşamda var olan kaslanlara ait resmi veriler yoktur. Söylenen şeylerin çoğu söylentiler ve spekülasyonlardan başka bir şey değildir. Hindistan’da 19. yüzyıldan itibaren, hem aslanlardan hem de kaplanlardan daha büyük olan bazı "büyük kahverengi kedilerin", kırsal alanda gezindikleri görülmüş ve bunların “liger” oldukları yönünde spekülasyonlar yapılmıştır. Yani teoride de olsa, kaslanların vahşi, insan müdahalesinden tamamen bağımsız olarak yaşamaları mümkündür. 

Bazı bilim insanları ligerlerin vahşi doğada hayatta kalamayacağını söyler. Aslında, normal şartlarda bu mümkün olabilir. Bir liger avını kolaylıkla kovalayabilir ve saatte 96 km hıza kadar ulaşabilir. Bu yüzden gücü ve büyüklüğü sayesinde kolayca avlanabilir. Sosyal hayvanlar olmaları ve yüzmekten hoşlanmaları da göz önüne alınırsa, vahşi doğada da aslanlar ve kaplanlar üzerinde bir hakimiyete sahip olabilirler. 

 Ancak bunların vahşi hayatta yaşamasına izin vermeyebilecek çeşitli faktörler vardır. Bunlardan biri, büyük boyutları nedeniyle avlanmakta ve bu avlarla besin yeterliliği sağlayabilmekte zorlanmaları olasılığıdır. Bir başka neden ise, melez bir tür oldukları için üreme ihtimallerinin olmamasıdır. Bugüne kadar hiçbir erkek kaslan, bir yavru üretmekte başarılı olmamıştır. Ayrıca hiçbir zaman saf bir liger yavrusu doğmadı. Ancak henüz az sayıda oldukları için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duymaktadır.

6. Tigonlar 

Aslanlar ve kaplanlar birbirleriyle üreyebilirler çünkü genetik olarak, kromozom sayıları çiftleşip yavru üretmek için uygundur. Liger bir erkek aslanın ve bir kaplanın yavrusudur. Bir erkek kaplanın ve bir dişi aslanın yavrularına ise “tigon” denmiştir. Bugün, tigonların sayısı, ligerlerden çok daha azdır. Tigonlar da ligerler gibi her iki ebeveynin özelliklerini sergiler. Bununla birlikte, iki melez tür arasındaki en büyük fark, tigonların genellikle bir aslan ile aynı büyüklükte olması, kaslanların ise daha büyük olmasıdır. 

 5. Titigon, Tiliger, Litigon ve Liliger 

Bu melezler bir aslan ve bir tigon ile sonuçlanan bir tigon ya da bir kaplan ve bir kaplan ile sonuçlanan bir tigon arasındaki melezleşmenin bir sonucudur. Fakat tüm bu durumlarda tigonlar ve ligerler dişi iken, kaplanlar ve aslanlar erkekti. Bu durumların her birinde, yavrular babasının türünün ve özelliklerinin daha fazla özelliğini sunar, çünkü bu genler tüm yapının % 75'ini temsil eder. Bu türler elbette birer fantezi ürünüdür. 

4. Davranışsal Sorunlar 

Bu kedi türlerinin melezlenmesinin mutlaka bazı yan etkileri olacaktır. Kısırlık sorunu mevcuttur. Kaslanlar, iki farklı davranış şeklinde sahip iki farklı türün ürünü olduğu için, duygusal veya davranışsal çatışmalar sergilenebilir. Dişi aslanlar gibi kız kardeş bağı kurmak için karışık hislerden geçerken, aynı zamanda kaplanlar gibi işbirliğine karşı tahammülsüzlük sergileme olasılığı vardır. Ayrıca kendi türünden farklı özellikler sergileyen bu ilginç tür, anneleri tarafından da reddedilebilir. Hem görünüşü hem de davranışları kendisine benzemeyen bu yavru karşısında ebeveynler saldırgan bir tutuma girebilir. 

3. Nadir Beyaz Kaslan 

Beyaz bir aslan ya da beyaz bir kaplanı görmek gerçekten bir doğa harikasıdır. Beyaz bir liger de bu yüzden çok aranmıştır. 2013 yılında, Güney Carolina'da dört beyaz liger doğdu. Başka yerlerde de bunların olduğuna dair söylentiler olsa da bunlar kanıtlanmamıştır.

2. Katil Liger 

Ligerler aslanlardan veya kaplanlardan daha barışçıl olarak biliniyor. Ancak esaret altında yetiştirilmelerinin de etkisiyle, inanılmaz derecede tehlikeli hayvanlar olabilir. 2008 yılında ABD’de bir bakıcı olan Peter Getz bir kaslan olan Rocky’nin yanına girdi. Normal şartlarda Rocky, dışarıdan bir direk yardımıyla beslenirdi. Peter Getz o gün bu kuralı göz ardı etmiş ve dev liger tarafından saldırıya uğramıştır. Saldırıdan ağır yaralarla kurtulan 32 yaşındaki Getz, ertesi gün hayatını kaybetti. 

 1. Tartışmalar

Herkes bu melez kedilerin varlığından memnun değildir. Birçok insan esaret altında yetişen, daha yüksek doğum kusurları ve hormonal dengesizliklere sahip olabilen, depresyona yatkın olduğu iddia edilen bu hayvanlar için endişe duymaktadır.

Kangal Köpeği ile kurt hikayesi

Anadolu'nun özellikle soğuk ve yüksek yerlerinden tüm ülkeye yayılmış bir efsanedir, Kangal Köpeği ile kurt arasındaki mücadele. Birisi çobanların ve sürünün can dostu, diğeriyse çobanın korkulu rüyası, sürünün ve Kangal Köpeği'nin düşmanı olarak biliniyor. Peki iki hayvan ırkı gerçekten de birbirine düşman olabilir mi? Kangal Köpeği ve kurt hangi durumlarda karşı karşıya gelir, hangisi kazanır? İşte işin popüler kültürle harmanlanmış efsane kısmı bu sorulardan itibaren başlıyor. Gelin hayal ederek aydınlatalım bu konuyu.

Dağlarda, kırlarda gezen bir kurduz şimdi. Anadolu'nun soğuk gecelerinde mağaralarında uyuyan, aç geçirilen günlerin sonunda ise geniş arazilerde dikkatle gezinen bir sürüdeyiz. Müthiş bir ekip çalışmasıyla avlanır, temel hayat gayemiz olan hayatta kalma amacıyla hiçbir ziyafet fırsatını kaçırmayız. Bir tavşanın peşinde koşmak mı, yoksa 250 koyunluk bir sürüyü çevreleyip karnımızı tıka basa doyurmak mı? Hangisini seçerdiniz? Elbette 250 yürüyen et torbasının peşinden gitmeliyiz. Ama karşımızda bu sürünün etrafında hiç durmadan gezen birileri var. Sahi, kim bunlar?

Şimdi de Kangal'da bir köyde, akşamüstü kapının önünde uyuyan bir köpeğiz. Islık ve koyun sesleri bizi uyandırıyor, heyecanlanıyoruz. Görev bizi bekliyor. Hava kararırken, sürümüzle birlikte geniş arazilerde ilerliyoruz. Birimiz sürünün dağılan ucunu toparlıyor, birimiz arkada kalanları sürüye yetişmeye zorluyor, birimiz sürünün arasında ilerliyor. Biz ise bir Kangal Köpeği'nin bedeninde, bembeyaz sürümüzün ilerleyişini çevrenin en yüksek kayasının üzerinden takip ediyoruz. Bir diğer yandan da etrafı gözlüyor, burnumuzu ve kulağımızı pür dikkat kullanıyoruz. Zifiri karanlıkta, uzaklardan bir koku geliyor. Yabancı bir koku, belli belirsiz çıtırtılar bizi ayağa dikiyor. Gözlerimizi diktiğimiz yerden karartıların bizi takip ettiğini farkediyoruz.

Kangal Köpeği ile kurdun mücadelesi, işte burada, insanoğlunun köpeği ve besi hayvanlarını evcilleştirmesiyle başlar. Böyle bir şey hiç olmamış olsaydı da muhtemelen besin zincirinde çakışacak bu iki ırk, yine mücadele içinde olacaklardı. Ancak bu mücadele söylencelerle yayılan şekilde, birbirlerini gördükleri yerde ölümcül dövüşlere dönüşen bir mücadele değil. Bu mücadeleyi soğuk savaş dönemindeki devletler arası mücadeleye benzetebiliriz. Sıcak temas istemezler, çünkü bilirler ki karşı taraf çok tehlikelidir. Yaralarını saramayacağı mücadelelere girmenin ise iki sebebi vardır: birisi açlık, diğeri görev...

Sürünün başındaki çoban olalım bir süreliğine. Koyunlar yolculuğun yorgunluğu ve doymuşluk hissiyle uyumaya başlamışlar. Sürü durmuş biz durmuşuz, çay kaynıyor. Çayın közüne eğilip sigaramızı yakmaya çalışırken köpeklerimizin hareketlendiğini seziyoruz. Kayaların üstündeki can dostumuz, bir noktaya kilitlenmiş, hırıltılar çıkarıyor. Diğerleri bu sesi duyar duymaz o bölgeye bakıyor ve havlamalar başlıyor. Köpeklerimiz bir şey gördüler. Bizim ne olduğun şüphemiz var mı? Soğuğun memleketinde, sürüsünün başında tecrübeli bir çobansanız bu hareketlenmenin ne demek olduğunu hemen anlarsınız.

Sürüdeki bir koyunun bedenine giriyoruz bu kez. Tam karnımız doymuş, sürü durmuş ve uykumuz gelmişken köpeklerin havlamasıyla irkiliyoruz. Havlamalar şiddetleniyor ve içlerinden birisi karanlığa doğru koşmaya başlıyor. Çoban elinde feneriyle koşarak geliyor ve köpeğin koştuğu yere ışığını tutuyor. Evet, korkulu rüyamız tam da karşımızda duruyor. İkişer tane parıldayan göz, çobanın ışığı tuttuğu her yerde beliriyor. Çaresiz, neler olacağını bekliyoruz. Köpekler bir o yana bir bu yana koşarken sürüde de bir tedirginlik başlıyor.

Bu noktadan sonra kimin kazanacağına şartlar karar verir. Ancak iki ezeli rakibin mutlaka sonunda kaybedeceği bir durum var: kavga. Bir kurt veya kurt sürüsü, karşısında neredeyse kendisi kadar boyutlarda ve yüksek sesler çıkarıp hırçın tavırlar gösteren köpeklerle dövüşmek istemez. Hiçbir köpek de, kendisinden biraz veya çok fazla büyük olan kurtlarla teke tek savaşmak istemez. İşte burada şartlar devreye giriyor. Kurt sürüsü çok aç kalmışsa kavga kaçınılmazdır. Köpek ekibinin alfası çok agresifse kavga kaçınılmazdır. Kurtlar sürüye gereğinden fazla yaklaşırsa kavga kaçınılmazdır.

Şartlar kurt ile Kangal Köpeği'ni karşı karşıya getirdiğinde her ikisi de sorunu kavga etmeden çözmenin yolunu ararlar. Ancak kavga kaçınılmaz olduğunda, devreye güç, yorgunluk, açlık, sayı gibi pek çok faktör girer. Zinde bir kurt ile zinde bir Kangal Köpeği'nin kavgasından Kangal Köpeği'nin sağ çıkma olasılığı çok düşüktür. Ancak ikisi de son derece zeki hayvanlardır ve kaybedecekleri bir kavgaya kolay kolay girmezler. Zayıf, güçsüz bir kurt ile güçlü bir köpeğin kavgasıyla, kalabalık bir kurt sürüsünün yorgun köpeklerle giriştiği mücadele aynı kefede değerlendirilemez.

Aslında sandığımız gibi düşman değildir Kangal Köpeği ile kurt. Yalnızca birinin hayatta kalma arayışıyla diğerinin sorumluluk alanı birbiriyle çakışır. Anadolu bozkırlarının, dağlarının, soğuk gecelerinin sessizliğinde bu iki uzak akraba; birbirlerinden uzak durmaya gayret gösterirler. Kim kazanır, kim kaybeder? Bunu kimse bilemez. Anadolu'nun yok olmaya yüz tutmuş, endüstriyelleşmenin bozgununa uğramış bu mücadelesi efsanelerde ve köylerde var olmaya devam edecek. Kurt karnını doyurmak için arayışa çıkarken Kangal Köpeği sürüsünü canı pahasına koruyacak, çoban çayını içemeden etrafta koşuşurken koyunlar tedirgin gözlerle olan biteni izleyecek. Anadolu'nun kuru ayazı ise bu mücadeleye ev sahipliği yapmayı sürdürecek.

Süper dolunay nedir, ne zaman gerçekleşecek

21. yüzyılın en yakın ve en büyük dolunayına saatler kaldı. Peki süper ay veya süper dolunay nedir, ne zaman gerçekleşecek, saat kaçta izleyebileceğiz?

Süper ay nedir? Süper dolunay veya süper ay, Ay'ın Dünya'ya en çok yaklaştığı dönemlerde gerçekleşen bir doğa olayıdır. Eliptik yörüngesi nedeniyle zaman zaman Dünya'ya yaklaşan veya Dünya'dan uzaklaşan Ay, bazı dönemlerde o kadar yakınımıza geliyor ki her zaman gördüğümüzden çok daha büyük ve ışıltılı görüyoruz. İşte bugün, o dönemlerden biri. 14 Kasım 2016'da süper aya tanıklık edeceğiz.

Peki süper ay ne zaman görülecek? Süper ay ve süper dolunay dediğimiz doğa olayı aslında izlenmeye başladı bile. Dünyanın dönüş yönüne bağlı olarak farklı saatlerde izlenecek olan dolunay, 14 Kasım'ı 15 Kasım'a bağlayan gece Türkiye saatiyle 04:30'da izlenebilecek. Ay Dünya'ya en yakın konumuna 02:30'da ulaşacak ve bu saatten itibaren bu ışıltılı dev dolunayı gözleyebileceğiz. Elbette süper dolunayın izlenebilmesi için bulutsuz, açık bir hava gerekiyor.

Süper ayın bu yüzyılın en büyük dolunayı olacağı ve bir dahaki süper dolunayın ne zaman görüleceği NASA tarafından daha önce açıklanmıştı. Daha önce bu kadar büyük bir Ay görüntüsü 68 yıl önce gerçeklemişti. Sonraki süper dolunay için de 2034 yılına kadar beklememiz gerekecek. Bu yüzden doğa olayları meraklıları için önemli bir gün içerisinde bulunuyoruz. Dünya'ya arasındaki uzaklığı 356.000 kilometreye düşürecek Ay'ın mükemmel görüntüsü için 04:30'da gözler gökyüzünde olacak.

Dünyanın en güzel 10 doğa harikası yeri

Yine bir "en" listesi. Pek çok listede olduğu gibi burada da dünyanın en güzel yerleri ifadesinin öznel olduğunu baştan belirtmeliyim. Bu listede (görece) dünyanın en güzel doğal harikalarını ve dünyanın en güzel yerlerinin fotoğraflarını bulabileceksiniz.

10. Pamukkale Travertenleri

Türkiye'nin de en güzel yerleri arasında bulunan Pamukkale travertenleri dünyaca ünlü bir harika. Pamukkale travertenleri kalsiyum hidrokarbonat içeren suyun havadaki oksijenle temas etmesi sonucu karbonatın çökelmesiyle oluşur. Travertenler hem ülkemiz hem de dünyamız için iyi korunabilmiş, insanlar tarafından deforme edilmemiş bir doğal harika olarak önem taşıyor.

9. Salar de Uyuni Gölü

Bolivya'da bulunan Salar de Uyuni Gölü dünyanın en büyük tuz göllerinden biridir. Aynı zamanda dünyanın en güzel doğl harikalarından da biridir. Uzaktan bakıldığında parlaklığıyla bir buz gölünü andıran gölün üzerinde yürürken de, bir buz gölünde yürüyor hissine kapılabilirsiniz. Ancak bu hissiyatı buz kütlesi değil sertleşmiş tuz kristalleri yaşatır. Bir ayna kadar iyi bir yansıtıcıdır.

8. Bryce Kanyonu

Bryce Kanyonu aslında bir kanyon olmasa da bu şekilde anılır. Büyük Kanyon'un şöhret olarak gerisinde kalsa da ondan daha güzel olduğu söylenebilir. Kapadokya'dakilere benzeyen peribacaları; kırmızı, beyaz ve turuncu renkli taşlarıyla dünyanın en güzel manzaralarından birini sunar.

7. Cote d'Albatre (Kaymaktaşı Sahili)

Fransa'da 130 kilometre boyunca uzanan mükemmel bir sahil "Kaymaktaşı Sahili". Falez denen denize dik uçurumlar, bu sahilde çizgiler halinde bembeyaz bir görüntüyle karşımıza çıkıyor. Bu güzel manzaraya dünyanın en güzel sahillerinden biri demek yanlış olmaz sanırım.

6. Cehennem Kapısı

İsmine ve fotoğrafına bakıldığında bir volkanın lav gölünü andırsa da bu bir doğalgaz kuyusu. Cehennem Kapısı 1971 yılında doğalgaz kaynakları arayan Rus bilim insanları tarafından bulundu. Kuyunun içerdiği metan gazının çevreye zarar vermemesi amacıyla ateşe verilen kuyu, onlarca yıldır yanmaya devam ediyor.

5. Çizgili Buz Dağları

Antartika'da yer alan bu buz dağları mavi beyaz çizgili manzarasıyla dünyanın en güzel doğa harikası yerlerinden biridir. Bu çizgiler buzlarda oluşan çatlakların eriyen suyla donması şeklinde oluşuyor. Bu donan şeritler kimi yerlerde renkli görüntüsüyle eşsiz ve soğuk bir manzara sunuyor.

4. Zhangye Danxia

Kırmızı kara parkı olarak da bilinen bu doğa harikası yer; insanlar tarafından boyanmış izlenimi uyandırsa da tamamen doğal bir yapı. Milyonlarca yıllık değişimin bir sonucu olarak karşımıza çıkan bu rengarenk doğal güzellik, UNESCO tarafından koruma altına alındı. Her yıl yüzbinlerce turist, renkli kumtaşlarının oluşturduğu bu doğal güzelliği seyretmek için ziyarette bulunuyor.

3. Uçan Gayzer

Gayzerler genel olarak doğa harikası tanımına girse de ABD'de bulunan Uçan Gayzer, bir fantastik film sahnesini anımsatıyor. Jeotermal kaynak aramaları sırasında yanlışlıkla delinen zeminden püsküren mineraller tıpkı bir volkan gibi yükselip birikerek bu doğa harikasını oluşturmuş. Termofilik algler sayesinde ortaya çıkan renkli yapı ise Uçan Gayzer'i etkileyici kılan en önemli faktör.

2. Plitvice Gölleri

Hırvatistan'ın Bosna Hersek sınırına yakın bir bölgede bulunan göller topluluğudur. Farklı boyutlarda toplam 16 gölden oluşan bu doğal birliktelik, Dünya Kültür Mirası listesinde de kendine yer bulmuştur. 16 gölden her biri şelalelerle birbirine bağlanır. Ahşap yürüme yolları, göllerin ve şelalelerin doğal güzellikleriyle muhteşem bir manzara vaadeder.

1. Büyük Mavi Çukur

Belize'de bulunan Büyük Mavi Çukur, özellikle dalış meraklıları için eşsiz bir yer. Dünyanın en iyi dalış yeri sayılan Büyük Mavi Çukur, aynı zamanda dünyanın en güzel yerlerinden biri olarak göze çarpıyor. Bu doğal harikanın milyonlarca yıl önce üzerinde bulunan büyük bir mağaranın çökmesi sonucu oluştuğu tahmin ediliyor. 300 metre çapında ve 125 metre derinliğindeki masmavi gözüyle, dünyanın en güzel doğal harikası olarak listemizde ilk sırada yer alıyor.

Benzer bir listemiz olan Dünyanın En Güzel 10 Şehri yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.

Dünyanın en büyük tatlı su gölü

Dünyanın en büyük doğal tatlı su gölü Kuzey Amerika'da bulunan Superior Gölü. Lake Superior, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri arasında bulunuyor. Bir buzul gölü olan Superior Gölü'nün buzul devrinde oluştuğu ve bu niteliğiyle oldukça eski bir göl olduğu biliniyor. Kışın tamamen buzla kaplansa dahi ulaşım açısından son derece aktiftir ve yılın 7 ayı üzerinde oldukça fazla bir trafik vardır. 

Dünyanın en büyük tatlı su gölü olan Superior Gölü'nün muhteşem görüntülerini paylaşacağız sizlerle. Dawn Lapointe'in yakaladığı bu görüntüler, gölün kışın donan bölümleri katmanlar halinde iç içe geçerek kırılıyor. Ortaya bu muhteşem görüntüler çıkıyor:

Dünyanın En Güzel 10 Şehri

Bir şehir için "en güzel şehir" veya "güzel şehir" ifadelerini kullanmak, bir sıralama belirlemek elbette öznel bir eylem olacaktır. Kimisi için Ankara en güzel, en yaşanabilir şehirken bazı insanlar Ankara'yı puslu, soğuk, kötü bir şehir olarak tanımlayabilir. Bu yazıda, Dünya genelinde insanların genel kanı olarak en çok beğendikleri güzel şehirleri listeledik.

10. Floransa / İtalya

Floransa, rönesansın gerçek bir yansıması olarak beliriyor. Rönesans İtalyasının sanatı ve mimarisi Floransa'da adeta can bulmuştur. Özellikle şehrin geniş kadrajlı fotoğraflarında göze çarpan dev bir yapı var ki... Floransa Katedrali, diğer adıyla Santa Maria del Fiore Katedrali, bir diğer adıyla da Duomo; Floransa'nın simgesi haline gelmiş bir yapı. Geniş, çarpıcı kubbesi ve yüksek kulesiyle ruhani bir doyum sağlayan Duomo, Floransa'nın mistik atmosferini tam anlamıyla yansıtan bir şaheser.

9. Budapeşte / Macaristan

Hem gece, hem de gündüz muhteşem ve çarpıcı bir şehir Budapeşte. Kenti ikiye bölen Tuna Nehri, Budapeşte için önemli bir simge. Tuna Nehri'nin iki yakasını birleştiren köprülerle Budapeşte, özellikle gece manzarasıyla dünyanın en romantik şehirleri arasında yer alır. Buda Kalesi ve Andrassy Caddesi şehrin güzel noktalarından bazılarıdır.

8. Brugge / Belçika

Brugge, büyük bir ülkenin bir megakenti değil, küçük bir ülkenin şirin bir şehri. Şehrin güzelliğinin altında Ortaçağ mimarisi ve taş yapılar yatıyor. Brugge, insanı zamanda geriye götürecek bir atmosfere sahip. 117 bin nüfusa sahip şehrin, Ortaçağ'daki boyutlarının neredeyse hiç dışına taşmamış olması ilgi çekicidir. İçinden geçen, günümüzde ulaşım ve turistik amaçlı kullanılan kanalla Venedik'i andırır ve "doğudaki Venedik" de denir. Deforme olmamış antik yapılarıyla ziyaretçilerine romantik ve şiirsel bir gezi vaadeder.

7. Roma / İtalya

Roma, İtalya'nın başkenti ve en kalabalık şehir olmanın çok ötesinde bir anlam ifade ediyor. İnsanı şehre adımını attığı andan itibaren kaplayan tarihsel doku, Julius Cesar'dan gladyatörlere, taht savaşlarından mimari hesaplar yapan sanatçılara kadar pek çok hayali zihinde canlandırıyor. 2 bin yıldan uzun bir tarihe sahip olan Roma batı medeniyetinin doğduğu yer olarak kabul edilir. Collesium şehrin ve dönemin simgesi olarak hala dimdik ayakta duruyor.

6. Amsterdam / Hollanda

Hollanda'nın başkenti içinde herkes için bir şeyler barındırıyor. Dünyanın en eski borsasından "Red Light District" ' e, kanaldan kafelere ve müzelere kadar pek çok turistik öğe içerir. Özellikle gece hayatı ile ilgi çeken Amsterdam, bunun yanında tarihi ve sanatsal bir dokuya da sahiptir. Amsterdam'da bisiklet kullanımı oldukça yaygındır. Pek çok cadde ve sokak ulaşıma kapalıdır ve toplu taşıma, bireyse ulaşıma nazaran önemli bir paya sahiptir.

5. Rio de Janerio / Brezilya

Okyanusun mavisi, doğanın yeşili ve kumsalların kahverengiyle dünyanın doğal yollardan en güzel şehri denebilir Rio de Janerio'ya. Yerel adıyla "muhteşem şehir" , huzur dolu plajları ve etrafında yükselen Sugarloaf Dağı'yla cennetten bir parça gibi. Ünlü İsa Heykeli de o heybetiyle Rio'yu gölgesine almış durumda bulunuyor. Bu turistik kentte dünya standartlarındaki oteller neredeyse her mevsim doludur.

4. Lizbon / Portekiz

Lizbon, Portekiz'in en büyük şehri olmanın yanında dünyanın da en güzel şehirlerinden biridir. Şöhretini planlı bir yapılanmaya borçlu olmayan az sayıda güzel şehirdendir. Pek çok tepenin eteklerine oturan ve Tagus Nehri'yle çevrelenen Lizbon, büyüleyici bir güzelliğe sahiptir. Rengarenk eski sokaklarıyla Lizbon, dünyada görülmesi gereken şehirlerden biridir.

3. Prag / Çek Cumhuriyeti (Çekya)

Prag'a kuleler şehri de denir. Dünyanın hiçbir yerinde olmadığı kadar tarihsel ve kültürel bir karışıma sahiptir. Tarihin pek çok farklı dönemine ait tarihsel kalıntılar şehirde mevcuttur. Charles Köprüsü, Prag'ın en popüler tarihi harikalarından biridir ve turistlerin uğrak mekanıdır. 2 milyon kişilik nüfusuna karşın yılda 5 milyona yakın turist çeken Prag, dünya kültürel mirasları arasında bulunan pek çok müzeye, tiyatroya ve sanat galerisine ev sahipliği yapmaktadır.

2. Paris / Fransa

Paris hakkında söylenecek şeylerin tamamı zaten bugüne kadar şiirlerle söylenmiştir. Eyfel Kulesi'yle Seine Nehri'yle Paris adeta güzellik pırıltıları saçmaktadır. Bir gece, Eyfel'in muhteşem ışıklarını seyretmek bile şehri görmek için yeterli bir sebep. Elbette şehrin turist çeken tek noktası Eyfel değildir. Sanatın film şeridi Louvre Müzesi, tenis meraklılarının gözbebeği Roland Garros ile Paris, çokça farklı ilgi alanına sahip turist için çekim merkezidir. Fransız mutfağının nadide örneklerini de Paris'te tatmanız mümkün.

1. Venedik / İtalya

Tek kelimeyle eşsiz bir kent Venedik. Bir peri masalından kopmuş kadar büyüleyici atmosferi, bu eşsizliğinin kaynağıdır. Paris denince aklımıza nasıl Eyfel geliyorsa, Venedik deyince de aklımızda üzerinde gondollarla insanların gezdiği kanal gelir. Venedik'in sembolü haline gelmiş kanallar, yalnızca bir ulaşım aracı değildir. Venedik'i baştan sona kaplayan o romantik kokusunu, ancak gondolla bir tura çıkarak tam anlamıyla alabilirsiniz. Mimarisiyle, mutfağıyla, romantik dokusuyla şiirlerden tiyatolara, sinemalara kadar pek çok sanat alanına damgasını vurmuştur. Bu renkli şehrini dünyanın en güzel şehri olarak tanımlamak, son derece adil olacaktır.